Historio di Malawi

L'unesma habitanti di Malawi esis populi khoisan. Pos la yaro 1600, kande granda parto di la regiono restis unionita sub unika rejio, komencis la kontakti kun Portugalani. Le Chewa komerciis ivoro, fero e sklavi kun la Portugalani ed Arabi, e kompris maizo de la Portugalani. Tamen, cirkume la yaro 1700, la teritorio restis itere dividita en kelka mikra rejii. La komerco di sklavi atingis l'apogeo cirkume 150 yari ante num, kande 20.000 personi sklavigesis e transportesis de Nkhotakota til Kilwa ube esis vendita.^[1]

Britaniana misionero David Livingstone atingis la lago Nyasa en 1859.^[2] En 1891 Malawi divenis protektorato dil Unionita Rejio. Pos 1907 Malawi divenis Britaniana kolonio sub la nomo Nyasalando.

En 1944 la Kongreso Afrikana di Nyasalando (NAC) formacesis por defensar l'interesi di lokala Afrikani relate Britaniana guvernerio.^[3] En 1953 Malawi unionesis a nordal e sudal Rhodezia (nune Zimbabwe e Zambia) en federuro precipue pro politikala motivi,^[3] ma NAC rejektis l'uniono. La mediko Hastings Kamuzu Banda, qua studiabis en Europa e verkabis en Ghana ante retroirar a Nyasalando en 1958, esis forta opozero dil uniono. Britaniani enkarcerigis Banda en 1959, ma liberigis ilu la sequanta yaro. En 1961, la partiso di Banda, Malawi's Congress Party (MCP) ganis la majoritato di la voti, ed ilu divenis chefministro en 1963. La federuro dissolvesis la sam yaro.

Malawi divenis nedependanta de Unionita Rejio ye la 6ma di julio 1964 kom monarkio, kun la rejino Elizabeth kom chefo di stato e Hastings Kamuzu Banda kom chefministro. En 1966, Malawi divenis republiko e Hastings Banda divenis lua unesma prezidanto. La sam yaro ilu supresis la politikala partisi, ed en 1970 ilu deklaris su prezidanto dumvive, e guvernis dum preske 30 yari sen opozantaro. En 1993 Banda aceptis plebicito ube la habitantaro votis favorebla a demokrata rejimo plurapartisala. En 1994 eventis unesma elekti demokratiala, kun plura partisi, e Bakili Muluzi elektesis prezidanto. Muluzi guvernis til 2004, kande Bingu wa Mutharika elektesis prezidanto. Nova plurapartisala elekto eventis en 2009 e Mutharika rielektesis, quankam la opozantaro denuncis fraudi dum l'elektala proceso.^[4]

La rejimo di Mutharika konsideresis autoritatoza e desestimanta pri la homala yuri. En julio 2011 eventis protesti kontre l'alta vivo-kusto. La protesti produktis 18 morti ed adminime 44 vunditi per pafado.

Mutharika mortis en 2012 pro kordio-paroxismo. Ilu sucedesis dal viceprezidanto Joyce Banda.

1. ↑ "Malawi Slave Routes and Dr. David Livingstone Trail". UNESCO World Heritage Centre.
2. ↑ Turner, John The Statesman's Yearbook 2009: The Politics, Cultures and Economies of the World, MacMillan Publishers, p.821
3. ↑ ^{3,0 3,1} Murphy, Philip (2005). Central Africa: Closer Association 1945-1958. London, UK: The Stationary Office
4. ↑ "Malawi President wins re-election" - BBC.co.uk